Welke factoren bepalen hoe we geluid ervaren?

Dat onaangename geluiden een negatief effect hebben op ons lichaam en geest, is algemeen bekend. Meestal denken we dan aan te luide geluiden. Maar wist je dat er veel meer factoren zijn, die bepalen hoe we geluid ervaren? We nemen je in dit artikel mee in een aantal voorbeelden van deze factoren en hun mogelijke invloed op onze beleving van het geluid.

De perceptie van geluid

Onderzoekers zijn het er gezamenlijk over eens dat niet alleen het geluidniveau, maar ook de meerdere eigenschappen van geluid bepaalt hoe we het geluid beleven. Geluid kan ruw klinken, scherp klinken, tonaal en/of fluctuerend van aard zijn. Deze eigenschappen worden psycho akoestische parameters genoemd en worden gebruikt om de beleving van geluid te kunnen beschrijven. Men gaat ervan uit dat specifieke combinaties van deze eigenschappen de oorzaak zijn of een geluid aangenaam of onaangenaam klinkt. Echter de beleving van geluid is zeer subjectief en is ook van andere factoren afhankelijk, zoals gevoeligheid van de oren en de context waarin het geluid plaatsvindt.  

Onaangename geluidbeleving door scherp geluid

Onderzoeken tonen aan dat met name de scherpte van een geluid bepalend kan zijn voor een onaangename beleving van een geluid. Een cirkelzaag brengt een geluid voort dat scherp is van karakter. De dominante tonen zijn hoge tonen die deze scherpe geluidbeleving veroorzaakt. Dit geluid in deze context heeft een belangrijke functie. We associëren dit geluid met gevaar en blijven alert als we werken met dit apparaat. Omdat het door de gebruiker wordt ervaren als een functioneel geluid, kunnen we dit geluid beter accepteren dan een luisteraar op afstand. De luisteraar zal het geluid juist als zeer storend ervaren. Dit voorbeeld toont daarmee ook aan dat de context waarin het geluid plaatsvindt bepalend is voor de acceptatie van een geluid.

Invloed van een tonaal geluid

Naast de scherpte is ook de tonale eigenschap van een geluid bepalend voor het onaangenaam klinken van een geluid. Tonaal betekent dat er geluid van een enkele toonhoogte sterk hoorbaar is. Dat speelt ook een rol bij het voorbeeld van de cirkelzaag. Hoge tonen worden onaangenamer ervaren dan de lagere toonhoogten. Het voorbeeld van de cirkelzaag toont aan dat er bewust voor dit geluid wordt gekozen. In de productontwikkeling wordt er van deze kennis gebruik gemaakt om producten het juiste geluid te laten produceren. Ontwerpers gebruiken deze kennis om voor het product de geluidkwaliteit te verbeteren. Dit vakgebied wordt in het Engels “Sound Quality Design” genoemd. Het onderzoeken en ontwerpen van de kwaliteit van het geluid wordt bijvoorbeeld veel in de auto-industrie toegepast. Het volgende voorbeeld laat helder zien welke situatie een geluid ontwerper tegenkomt om te verbeteren.

Het creëren van een aangename klank

Benzinemotoren produceren een hoog geluid niveau. Bij de elektrische auto’s blijft dit geluidniveau achterwegen en ervaar je in de cabine een stillere geluidomgeving. Gebruikers ervaren dit als positief maar heeft ook neven effecten. Onderzoeken tonen namelijk ook aan dat gebruikers het idee hebben dat de auto minder goed presteert, omdat deze stiller is. Daarnaast worden nu andere geluiden hoorbaar in de cabine door afwezigheid van het motorgeluid. Deze geluiden zijn bijvoorbeeld afkomstig van de overbrenging de wind. Omdat de geluiden voornamelijk tonaal zijn vallen ze extra op. Ontwerpers kunnen geluid toevoegen om de geluiden “voller” te laten klinken en daarmee een aangenamere klank te creëren.

Geluidbeleving

Zo zie je dat niet alleen het geluidniveau de beleving van het geluid bepaalt, maar ook andere eigenschappen van invloed zijn. Deze kennis wordt steeds vaker toegepast in de ontwikkeling van producten, om producten aangenamer te laten klinken. Hoe klinken de producten in jouw omgeving? Laat het ons weten!